Schilder van licht en leven

“Stronteigenwijs noemt ‘ie zichzelf. Grinnikend. Of hij met zijn werken verhalen vertelt? Eerder een gevoel, een stemming. “Ik breng mensen naar een plek. En dat raakt iets. Je gaat je als kijker verhouden tot wat je ziet. En dan verandert er iets bij jou. Dat is magisch. Ik zie iets, leg het vast op doek; en als jij het ziet, voel jij het. Van emotie naar materie naar emotie.”

Jan Pieter Foppen is een Nederlandse impressionist met een ontwapenende dosis oer-Hollandse nuchterheid. “Het is niet nieuw wat ik doe. Ik heb het niet uitgevonden. Mijn stijl is ‘gebouwd’ op voorgangers. Maar ik geef er een autonome, persoonlijke twist aan. Ik doe het zoals ik denk dat het moet.”
Een uitspraak van Rudi Fuchs, indertijd directeur van het Stedelijk Museum, over de Haarlemse schilder Kees Verwey is hem altijd bijgebleven. Hij zei over Verweys werk: ‘Het is schilderkunst die geheel op zichzelf staat. Schilderkunst die rust in zichzelf.’ Dat je in een traditie staat en dat het tegelijk zo eigen is. Daar streeft Jan Pieter naar.

Een ambachtelijk schilder, dat is hij. Werkt met de pigmentrijkste olieverf en zachte kwasten. Want de verf moet zichtbaar blijven. Niet glad, niet gelikt. Iemand vroeg hem ooit of hij de blauwe verkeersborden op zijn schilderij van de statige, oude Maliebaan in Utrecht niet beter had kunnen weglaten. Dat zou hij nooit doen. Die horen erbij.
Hij lacht schaterend en met instemming om de conclusie dat zijn schilderstijl hartstikke ondigitaal is. “Wegpoetsen is geschiedvervalsing, plaatjesmakerij. Ik schilder wat ik zie. Zonder gladstrijkerij of geromantiseer. Ik hou niet van fake, ik wil echtheid. Ik schilder het geziene.”

Want de werkelijke wereld is mooi, volgens Jan Pieter. “De armoe is dat we het niet meer waarnemen. Ik vraag me af of mensen nog weleens uit het raam kijken in de bus of trein. Ik nam jarenlang elke dag de bus naar Hilversum. Lijn 59. Dan reden we over Lage Vuursche. En ik keek naar buiten, tot aan het moment dat de deuren sissend opengingen.
Ik ben een kijker. Ga als een voyeur door het leven. Ik kijk niet letterlijk, maar laat het mijn onderbewuste registreren als kleuren en vormen op een hele mooie manier bij elkaar komen. Dan gebeurt er iets van binnen. En dan heb ik gevonden wat ik wil gaan schilderen.”

Behalve voor ondergewaardeerde schoonheid heeft hij een feilloos oog voor wat je stadslevenskunst zou kunnen noemen. Alledaagse scènes waarvoor je niet je hoofd zou omdraaien. Doodgewone momenten die je op het moment zelf niet bewust beleeft. Onzichtbare taferelen die niet bijzonder zijn. En juist daarmee verrast Jan Pieter Foppen telkens weer. Hij raakt je met het overweldigende normale. Vastpakken en vereeuwigen. Daar is hij meester in.

Meer nog dan gebouwen, mensen of bomen is de hoofdrol in zijn schilderijen weggelegd voor het licht. Van het lome zomeravondlicht tot knisperend winterochtendlicht. Het licht is bijna tastbaar. Het strijkt, het spettert, het omhelst, het omfloerst, het aait, het gloort en het dwarrelt.

Jan Pieter schildert met olieverf op doeken variërend in formaat van 18×24 cm tot 90×110 cm. Maar hij heeft ook plannen voor grotere doeken, om een nog steviger statement te maken. Daarnaast wil hij series maken die de blik onontkoombaar ergens naartoe zuigen, even onafwendbaar als het filmdoek in een bioscoop.